Matenadaran, Mesrop Mashtots Antik El Yazmaları Araştırma Enstitüsü, dünyanın en kapsamlı antik Ermeni el yazmaları koleksiyonlarından birine ev sahipliği yapmaktadır. 1959 yılında kurulan ve 5. yüzyılın başlarında Ermeni alfabesinin yaratıcısı Mesrop Mashtots'un adını taşıyan bu eşsiz kurum, 14,500'ü Ermenice ve 2,500'ü Arapça, Asurca, Farsça, Hintçe, Rusça, Gürcüce, Latince ve Etiyopyaca gibi yabancı dillerde olmak üzere 17,000'den fazla el yazması barındırmaktadır.
Mimar Mark Grigoryan tarafından tasarlanan etkileyici bazalt bina, Ermeni ortaçağ mimarisini anımsatmaktadır. Büyüyen koleksiyonu barındırmak için 2011 yılında, mimar ve müzisyen Arthur Meschian tarafından tasarlanan yeni bir bina eklenmiştir. Matenadaran'ın girişi, Mesrop Mashtots ve 5. yüzyıl tarihçisi Koryun'un heykelleriyle korunmaktadır; binanın ön kemerleri ise Movses Khorenatsi, Mkhitar Gosh, Frik, Toros Roslin, Grigor Tatevatsi ve Anania Shirakatsi gibi önemli Ermeni kültürel figürlerine ait anıtlarla süslenmiştir.
Matenadaran'ın içinde, ziyaretçiler, sanatçı Van Khachatur tarafından yaratılan Avarayr Savaşı'nı tasvir eden mozaik ve merdivenin etrafındaki Ermeni Tarihi triptiği freskini hayranlıkla izleyebilirler. Kurum ayrıca Ermeni yazımı, metin bilimi, kaynak çalışması, paleografi, ortaçağ kitap resimleme ve tarih yazımı üzerine araştırmalar yapmaktadır.
Matenadaran'ın kapsamlı koleksiyonu, 5-6. yüzyıla tarihlenen el yazmalarını içermektedir; bunlar arasında en eski illüstrasyon ve minyatürlere sahip Etchmiadzin İncili bulunmaktadır. En eski tam el yazması 887 tarihli Lazarus İncili iken, en büyük el yazması 1200-1202 yılları arasında yazılmış Mush Charentir'i ve en küçük olanı ise 1434 tarihli Takvim'dir.
1921 yılında Ermenistan'daki ilk araştırma merkezi olarak kurulan Matenadaran, Yerevan'da geniş bir Ermeni ve yabancı el yazmaları yelpazesine sahip olup, ulusun zengin tarihini ve kültürel mirasını 19. yüzyıla kadar sergilemektedir.
