De Etchmiadzin Kathedraal, gelegen in de stad Etchmiadzin (ook bekend als Vagharshapat) in de Armeense provincie Armavir, staat als het spirituele centrum voor het Armeense volk en het administratieve hart van de Armeens Apostolische Kerk. Vaak aangeduid als de "Moederkathedraal van Etchmiadzin" door Armeniërs, is deze heilige plaats een van de oudste voorbeelden van christelijke architectuur ter wereld. Velen geloven dat het de oudste christelijke kathedraal is die bestaat, en ter erkenning van zijn betekenis in de Armeense religieuze en culturele geschiedenis, werd het in 2000 CE aangewezen als onderdeel van een UNESCO Werelderfgoedzone.
Het gebied rondom de Etchmiadzin Kathedraal heeft een rijke geschiedenis, met archeologische vindplaatsen die teruggaan tot de Steentijd, Bronstijd en IJzertijd. De stad Vagharshapat, nu algemeen bekend als Etchmiadzin, werd opgericht tijdens de heerschappij van de Arsacidische koning Vagharsh I (r. 117-140 CE). Hoewel het ooit de hoofdstad van Armenië was, werd het in de 4e eeuw CE vervangen door Dvin als politieke hoofdstad.
De bouw van de Etchmiadzin Kathedraal wordt toegeschreven aan Sint Gregorius de Verlichter (c. 239 - c. 330 CE), die volgens Armeense legendes en historici een visioen had van Jezus Christus die hem opdroeg een kathedraal te bouwen in de oude stad. De bouw begon rond c. 303 CE en was gewijd aan de Maagd Maria, met de naam "Etchmiadzin" die "de neerdaling (echnel) van de enige geborene (miatsin)" betekent.
Van de 5e tot het midden van de 7e eeuw CE bloeide Etchmiadzin als een centrum van cultuur en pelgrimage, met verschillende kerkelijke gebouwen die nabij de kathedraal werden gebouwd. In de loop der eeuwen onderging de kathedraal talrijke renovaties, die een mix van Armeense architecturale stijlen tonen. In het bijzonder zijn de reliëfs op de noordelijke muur van de kathedraal die Sint Paulus de Apostel (c. 5-67? CE) en Sint Thecla (c. 30-? CE) afbeelden van bijzonder belang.
De veerkracht van de Etchmiadzin Kathedraal blijkt uit zijn overleving door meerdere invasies, bezettingen en ontberingen, waarbij de Armeens Apostolische Kerk het katholikosaat in het midden van de 15e eeuw CE op de site herstelde. Vandaag de dag blijft de kathedraal de "Heilige Moederzetel van alle Armeniërs," een bewijs van zijn blijvende belang in de Armeense religieuze en culturele geschiedenis.
