Georgische Oude Wijnbouw

De kunst van het wijnmaken in Georgië is een reis terug in de tijd, die meer dan 8000 jaar beslaat. Dit artikel gaat in op de oude traditie van het Georgische wijnmaken, verkent de historische wortels, traditionele praktijken en de unieke qvevri-methode die een symbool is geworden van dit rijke culturele erfgoed. Essentieel voor reizigers en wijnliefhebbers, biedt dit stuk een diepgaand inzicht in een traditie die de geschiedenis, cultuur en innovatie van het Georgische wijnmaken met elkaar verweeft.

Georgische wijnproductie staat als een bewijs van een blijvende traditie die meer dan 8.000 jaar teruggaat, zoals blijkt uit archeologische vondsten. De ontdekking van qvevri, grote ei-vormige kleivaten, in Neolithische nederzettingen in Oost-Georgië, daterend uit 6000 v.Chr., markeert het begin van deze historische reis. Deze vaten, centraal in de Georgische wijnproductie, benadrukken een continuïteit van traditie die zeldzaam en opmerkelijk is.

Een qvevri, ook wel churi genoemd in West-Georgië, is een emblematisch kenmerk van de Georgische wijncultuur. Deze grote, ei-vormige kleivaten hebben een smalle bodem en een brede opening, waarbij de vroegste qvevri naar verluidt boven de grond werden opgeslagen. Echter, al millennia lang begraven Georgische wijnmakers hun qvevri, waarbij alleen de rand boven de grond zichtbaar is. Deze praktijk komt voort uit het Georgische woord "kveuri," wat "iets dat diep in de grond is gegraven" betekent.

Verschillend van de klei-amforen die elders worden gebruikt, worden qvevri gebruikt voor fermentatie, rijping en opslag van wijn, en vertegenwoordigen ze een van de vroegste wijntechnologieën. Moderne qvevri variëren van 100 liter tot 3.500 liter, waarbij de grootste groot genoeg is om een persoon voor schoonmaakdoeleinden te huisvesten.

In 2013 erkende UNESCO het belang van qvevri-wijnmaken en voegde het toe aan zijn catalogus van immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid. Verder kregen qvevri in 2021 de status van Beschermde Geografische Aanduiding (BGA), waarmee Georgië officieel als hun oorsprongsgebied werd vastgesteld.

Het maken van qvevri is een vaardigheid die van generatie op generatie is doorgegeven, waarbij veel qvevri die vandaag de dag in gebruik zijn een geschiedenis hebben die tientallen of zelfs eeuwen beslaat. De productie van deze vaten blijft een traditionele ambacht, met een paar familiebedrijven in Kakheti, Imereti en Guria die gespecialiseerd zijn in hun vervaardiging. De vraag naar qvevri blijft hoog, zowel binnen als buiten Georgië, vooral onder biologische en biodynamische wijnproducenten.

Het proces van qvevri maken is een ingewikkeld en tijdrovend ambacht dat het mijnen van lokale klei, schoonmaken, malen, vormen, bouwen en bakken in ovens bij temperaturen van 1.000°C tot 1.300°C omvat. Het proces duurt weken om te voltooien, wat de toewijding en vaardigheid laat zien die betrokken zijn bij dit oude ambacht.

In Georgië is de marani, of wijnkelder, de plek waar de magie van het wijnmaken zich ontvouwt. Deze ruimte kan variëren in vorm - van een vrijstaand gebouw tot een grot in een klif. Binnen de marani worden qvevri "geplant" in de grond, met hun randen boven het grondniveau. Deze kelders herbergen vaak qvevri van verschillende groottes, waardoor wijnmakers kunnen experimenteren met verschillende druiven en fermentatietechnieken.

Georgische wijnproductie in qvevri volgt een proces dat al duizenden jaren grotendeels onveranderd is gebleven. Dit omvat het schoonmaken van de qvevri, het persen van druiven met traditionele persen en het ondergaan van natuurlijke fermentatie met inheemse gisten. Het proces weerspiegelt een toewijding aan natuurlijke wijnproductie, met minimale interventie en een afhankelijkheid van de natuurlijke omgeving voor temperatuurbeheersing.

Hoewel Georgische wijnmakers hun tradities diep respecteren, is er ook een geest van experimentatie en innovatie. Dit omvat het verkennen van verschillende druivensoorten, wijnmaaktechnieken en zelfs het integreren van moderne apparatuur naast traditionele methoden. Dergelijke experimentatie is een bewijs van de dynamische aard van de Georgische wijnbouw, waar traditie en innovatie harmonieus samenleven.

De Georgische marani herbergt een verscheidenheid aan traditionele gereedschappen en accessoires, waaronder avgardani, chapi, khapiri en anderen, die elk een specifiek doel dienen in het wijnmaakproces. Deze gereedschappen, vaak gemaakt van koper en hout, dienen niet alleen praktische doeleinden, maar vertegenwoordigen ook het rijke culturele erfgoed van de Georgische wijnbouw.

De claim van Georgië om de wieg van de wijn te zijn, wordt ondersteund door archeologische vondsten bij Gadachrili Gora en Shulaveris Gora. Hier werden aardewerken kruiken ontdekt die dateren uit ongeveer 5980 v.Chr., met restanten van wijnverbindingen en versierd met motieven van druiventrossen. Deze vondsten, gelegen nabij Tbilisi, betekenen dat de oudste bekende wijn ter wereld afkomstig is uit dit kleine, historisch rijke land.

De rijke aardewerktraditie van Georgië heeft geleid tot een verscheidenheid aan wijnvaten, elk met zijn unieke grootte, vorm en ontwerp. De kvevri, de bekendste hiervan, varieert aanzienlijk in grootte, met capaciteiten van 20 liter tot een enorme 10.000 liter. Naast kvevris maakt de Georgische wijnbouw ook gebruik van verschillende vaten voor het drinken, zoals Chinchila, Deda-khelada en Dzhami, die elk uniek zijn in hun vorm en gebruik.

De diepgaande invloed van wijn op de Georgische cultuur strekt zich uit tot de kunst. Door de millennia heen heeft de Georgische kunst prominent motieven van druiventrossen, wijnstokken en bladeren getoond, met name in gouden, zilveren en bronzen artefacten uit het derde en tweede millennium voor Christus. Deze artefacten, die de interactie tussen wijnmaken en kunst laten zien, zijn te zien in het Staatsmuseum van Georgië, waaronder een gouden beker uit het 2e millennium voor Christus en een camee van Dionysus die teruggaat tot de klassieke oudheid.

Met de komst van het christendom in de 4e eeuw na Christus kreeg wijn een nieuwe dimensie in de Georgische cultuur. Het werd een integraal onderdeel van religieuze praktijken, vooral tijdens de Heilige Communie. Het verhaal van Sint Nino, die een kruis droeg gemaakt van wijnstokhout en een cruciale rol speelde in de christenwording van Georgië, versterkt de band tussen wijn en het geestelijke leven in Georgië.

Een opmerkelijke vondst in de Georgische archeologie is het bronzen standbeeld van een tamada uit de 7e eeuw, een traditionele Georgische toastmaster. Dit artefact, ontdekt in Vani in het westen van Georgië, benadrukt het sociale en ceremoniële belang van wijn in de Georgische cultuur. De rol van de tamada bij het modereren van feesten en vieringen, terwijl hij een balans behoudt tussen genot en verantwoordelijkheid, is een uniek aspect van het sociale leven in Georgië.

Georgische wijnbouw, met zijn rijke geschiedenis en tradities, staat als een uniek cultureel fenomeen. De qvevri, een symbool van deze erfenis, blijft een essentieel onderdeel van de Georgische wijnbouw en weerspiegelt een ononderbroken traditie die duizenden jaren beslaat. Het ingewikkelde vakmanschap van het maken van qvevri, de diverse reeks traditionele vaten en de integratie van wijnbouw in verschillende facetten van de Georgische cultuur, kunst en religie spreken boekdelen over de diepe wortels en betekenis van wijn in de Georgische samenleving.

Deze verkenning van de Georgische oude wijnbouw onthult een fascinerende mix van geschiedenis, cultuur en traditie. Van de archeologische ontdekkingen die de wijnbouw terugvoeren tot 6000 v.Chr., tot het blijvende symbool van de qvevri, en de artistieke en religieuze banden van wijn, is de Georgische wijnbouw een bewijs van een beschaving die de kunst van wijn al duizenden jaren vereert en verfijnt. Als bestemming voor reizigers en wijnliefhebbers biedt Georgië een unieke en verrijkende ervaring, diep geworteld in zijn oude wijnbouwtraditie.