Położony w północnej Armenii, w regionie Lori, Klasztor Haghpat, znany również jako Haghpatavank, to urzekający średniowieczny kompleks klasztorny zbudowany w latach 10-13. Klasztor, usytuowany w połowie zbocza z widokiem na rzekę Debed, odzwierciedla monastyczną pokorę, oferując jednocześnie ochronę i ukrycie przed światem zewnętrznym.
Założony przez królową Khosrovanuysh, żonę króla z dynastii Bagratydów Ashot III, w 976 roku, Klasztor Haghpat ma bliskie historyczne powiązania z sąsiednim Klasztorem Sanahin. Kompleks składa się z narteksu, dwóch sepulkralnych korytarzy, refektarza, skryptorium, Kaplicy Hamazasp, dzwonnicy, różnych kaplic-grobowców oraz misternych krzyżowych kamieni (khachkarów), wszystko otoczone wieżowym murem.
Najstarszym zabytkiem w kompleksie jest Kościół Świętego Nshana, który prezentuje zintegrowane wnętrze, ogromną dominującą kopułę oraz piękne freski, będące przykładem architektonicznej innowacji Armenii z 10. i 11. wieku. Płaskorzeźby królów Smbata i Gourgena na wschodniej fasadzie kościoła są wyjątkowymi przykładami rzeźby.
Klasztor był niegdyś tętniącym życiem ośrodkiem naukowym z bogatą kolekcją rękopisów i służył jako centrum kopiowania rękopisów bibliotecznych, zapewniając warunki do nauki i badań w różnych dziedzinach. Chociaż niektóre struktury zostały utracone w czasie, pozostałości głównego kościoła Świętego Nshana, Kościoła Świętego Grzegorza, Kościoła Świętej Astwatsatsin, kafeterii z XIII wieku, depozytu książek, dzwonnicy oraz khachkarów świadczą o bogatej historii klasztoru.
Depozyt książek przechowywał cenne rękopisy i teksty aż do XIII wieku, kiedy to najazdy mongolskie zagroziły regionowi. Teksty te zostały następnie ukryte w jaskiniach, z których do tej pory odkryto tylko trzy oraz ich zawartość.
Klasztor Haghpat, obecnie objęty ochroną UNESCO jako miejsce światowego dziedzictwa, nadal fascynuje odwiedzających swoją architektoniczną maestrią, świętą atmosferą i intrygującą historią kulturową, oferując wgląd w średniowieczne dziedzictwo monastyczne Armenii.
